Βιβλιοκριτική

Βασίλειος Αργυρόπουλος: 

«Γλωσσική αρχαιολατρία: Μια σύγχρονη μυθολογία» 

(Καβάλα: Σαΐτα 2016, ηλεκτρονικό βιβλίο

    «Τα όρια της γλώσσας μου δηλώνουν τα όρια του κόσμου μου», έγραψε κάποτε ο φιλόσοφος Λουδοβίκος Βίττγκενσταϊν, εννοώντας προφανώς ότι η ανθρώπινη γνώση είναι εφικτή μέχρι εκεί που εκτείνονται οι δυνατότητες της γλώσσας για τη συγκρότηση της εικόνας που έχουμε για τον κόσμο μας. Και αυτό ακριβώς είναι που κάνει τη γνώση για τη γλώσσα τόσο συναρπαστική: Μια γνώση που είναι συνάμα επίγνωση όλων των γνώσεων που είμαστε δυνάμει σε θέση να αποκτήσουμε μέσω της γλώσσας. 

  Είμαστε η γλώσσα μας. Είμαστε τα μηνύματα που εκπέμπουμε και προσαντιλαμβανόμαστε. Όσο και αν προσπαθήσουμε, όσο και αν πασχίσουμε, δεν θα καταφέρουμε ποτέ να διαχωρίσουμε τους εαυτούς μας από τη γλώσσα. Η γλώσσα ως οργάνωση συμβολικών μορφών μάς καταξιώνει ως συμβολικά υποκείμενα στη σφαίρα του πολιτισμού. Οι χορδές της ψυχής μας πάλλονται διαρκώς από το δοξάρι της γλώσσας μας – ολόενα και σε πιο πολύπλοκες συγχορδίες, καθώς η γλώσσα εφορμά να κατακτήσει διαρκώς και πιο αναλυτικά, πιο λεπτομερειακά την αναπαράσταση του κόσμου μέσα μας. Το μόνο που μπορούμε να καταφέρουμε –κι αυτό με αρκετή δόση ενσυνειδητότητας– είναι να πάρουμε μια απόσταση ασφαλείας και να δοκιμάσουμε να αντιμετωπίσουμε την ίδια την γλώσσα ως αντικείμενο γνωσιακού προβληματισμού.

     Εδώ, ωστόσο, ελλοχεύει ο κίνδυνος να παρεκτραπούμε, ωθούμενοι από ιδεολογικές τοποθετήσεις, σε εντελώς αστήρικτες απόψεις για τη γλώσσα, ο κίνδυνος να συνθέσουμε μυθολογία αντί για έγκυρη γνώση. Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αποτελεί η γλωσσική αρχαιολατρία στην περίπτωση της ελληνικής γλώσσας, ένα φαινόμενο που τείνει να προσλάβει διαστάσεις αστικού μύθου. Κι εδώ έρχεται ο εκλεκτός γλωσσολόγος Βασίλειος Αργυρόπουλος με το νέο του ηλεκτρονικό βιβλίο Γλωσσική αρχαιολατρία, μια σύγχρονη μυθολογία να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, να επισημάνει τα αίτια και τις συνέπειες του φαινομένου, να περιγράψει και να ερμηνεύσει με τρόπο απλό, προσιτό, διακριτικό και συνάμα γοητευτικό τι συμβαίνει όταν προσπαθούμε να εξηγήσουμε πλευρές της ελληνικής γλώσσας μέσα από ιδεολογικούς παραμορφωτικούς φακούς. Με ύφος σεμνό και συνάμα στιβαρό, το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει την παγίδα που αναφέραμε πιο πάνω, να παρεκτρεπόμαστε σε αστήρικτες απόψεις για τη γλώσσα, αν και οι προθέσεις μας είναι καλοπροαίρετες.

     Το βιβλίο αυτό πετυχαίνει να μας εμπνεύσει μια πιο πειθαρχημένη αξιολογική στάση απέναντι στην ελληνική γλώσσα, μια στάση εντελώς απαλλαγμένη από ιδεοληψίες και μυθολογικούς οίστρους. Πετυχαίνει να μας κάνει να δούμε ρεαλιστικά και αμερόληπτα τη διαχρονική πορεία της ελληνικής γλώσσας, έτσι ώστε να κατανοήσουμε το σημαντικότερο γνώρισμα της γλώσσας εν γένει, που είναι η διαρκής εξέλιξή της. Εύγε! 

      

 Το συγκεκριμένο βιβλίο πετάει ελεύθερα στο Διαδίκτυο από τον Ιανουάριο του 2016.

        Κατεβάστε το βιβλίο σε μορφή .pdf (μέγεθος αρχείου: 904 ΚΒ) 

Σύντομη περίληψη

     Θέμα του βιβλίου αποτελεί η αρχαιολατρία ως προς την ελληνική γλώσσα. Πρόκειται για μια ιδιόμορφη, ελληνοκεντρική παραεπιστήμη που έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες και, συγκεκριμένα, για τη διατύπωση αντιεπιστημονικών απόψεων που αφορούν κυρίως την αρχαία ελληνική, αλλά και τη σχέση της με τη νέα ελληνική γλώσσα. Οι ποικίλες μορφές του φαινομένου σχετίζονται προπάντων με την καταγωγή της ελληνικής και την προέλευση του αλφαβήτου, καθώς και με μια σειρά από άλλα, επιμέρους γλωσσικά θέματα. Όποιος ασχολείται με τη γλώσσα θα έχει διαβάσει ή ακούσει για τη μοναδικότητα και ανωτερότητα της ελληνικής, ότι είναι η μητέρα όλων των γλωσσών κτλ. Τέτοιες απόψεις διαδίδονται πολύ γρήγορα, αφού είναι γοητευτικές ή εντυπωσιακές. Στο βιβλίο αυτό, όμως, εξετάζεται αν είναι και βάσιμες γλωσσολογικά.                Συμπληρωματικά, αναζητούνται τα αίτια του εξεταζόμενου φαινομένου, γίνεται λόγος για τις συνέπειές του και, τέλος, προτείνονται τρόποι αντιμετώπισής του.